Fora na feira de Rubián. Entón adicábame a mercar e vender gado. Ganabahastra vinte pesos por semá tratando nos bois... Era polo mes de xaneiro. Xa asaran os Reises.
Eu i outros tratantes xantáramos en cas do Tumbarán. Bon xantar, e que Dios nono-lo dea pior. Chourizos con cachelos e viño de Lor. Eramos catro: o Chinchas, Pelandrusco, o Fogueteiro i eu. Come que come, bebe que bebe, xoga que xoga. O Pelandrusco chegounos a melar un tras outro. Esquencinme de decirlles que xogábamos nun cuarto do piso. Xa vendéramos todo o gado que trouguéramos. Pechámo-la porta tras nós; e xa comprenderán por qué. Ondia hai cartos hai que ter moito procuro. Non coiden que é unha broma. Bueno ... Veña un trago ... Alí había un home ... Non sei que cousa de raro lle atopaba ó seu vestido. Dende logo, non era xa do noso tempo. Levaba unha chaqueta de pana moura ribeteada de alpaca ... Aínda traguía unha asín a muller de don Ánguele, o boticario de Bóveda. I unha camisa almidonada ... Déixenme acordare. Un chaleque color tabaco. E antiparras. Era un home que tería sesenta anos pouco máis ou menos. E parecía home de carreira. Coma todos nós, estaba coas cartas na man. Non daba fala. Dábame medo ... E moito máis me deu.
Iba un tute, mais outramente non sei quen ganaba. O Chinchas remataba de cantare as coarenta, berrando moi forte; o Fogueteiro petaba co puño na mesa; eu... eu erguía a testa pra fitar aquil home ... Xa non estaba alí! Ollei pra un lado e pra outro. Nada. Nin que o levara o demo. Abofé que non me sentía ben. Non poiden menos de pedirlles ós meus compañeiros que deixasen de xogare:
-Non víchedes un home xa vello, de chaqueta moura, un case nada rabena, que estaba xogando cara min, co correlo prá porta? Con quen de vós veu? Fai un intre que desapareceu, i eu non sentín abri-la porta. Quen o viu marchar? Naide o vira, ou naide reparara nil. Puxéronse todos a conta-los cartos.
Despois de moitas contas parecía que non faltaban nin dous reás.
Erguinme. A xanela i a porta estaban pechadas. Non entendía aquilo. Mais cando din a volta pra me volver a sentare, ollei pra un gran retrato de marco doirado que estaba na parede, á esquerda da xanela. Era igoaliño! Ó fixarme nil sentín unha friaxe no carreguizo, coma cando soupera, faguía moitos anos, que me tocaba fague-lo servicio na terra de mouros. Todos calaban. Ouvín a voz do Pelandrusco:
-Esquence iso. Debéronte ameigar cando saliches da casa. Así Dios me salve.
Mais eu non estaba pra risas. Aquil home era o do cuadro! Boteime fóra, e fun busca-lo Tumbarón á taberna, que estaba no baixo. Moitos feirantes había nila.
O taberneiro i as súas fillas despachaban cafeses, copas, vasos, pantrigo, queixo ... Eu debía estar moi pálido, porque o Tumbarón perguntoume:
-E que che pasa? Vaiche mal?Queres unha copiña de augardente de herbas? Éche moi boa pra os males súpetos.
Mais non lles dixen aínda coma era o Tumbarón. Era un home moi
corpulento, forte coma un penedo. Cando algún borracho barullaba moito e
teimaba por non saír da taberna, il non andaba con requisitorias nin prosmadas.
Collía un mazo de madeira de alcacia, que tiña pra billa-los pipotes, i asentáballe
dous golpes ben dados no curuto da testa. Cos seus setenta anos aínda cargaba con
dúas fanegas de pan ó carrelo. Mais isto non facía ó caso
Fumos os dous a unha mesa arredada que estaba valeira. Mandou traguer
uns cafeses i unhas copas.
Conteille o que me pasara. O Tumbarón escoitaba sen perder fala. De
pouco en pouco acendía un cigarro.
-Non ,creias -lle decía eu- que tolecín. Vino todo polos meus propios ollos,
coma te estou vendo agora a ti. O home do cuadro i o home que xogaba connosco,
eran a mesma persoa. Tampouco se pode decir que fora o viño, pois empezaba a
beber. Todo era igoaliño; as fazulas afundidas, os ollos cansos. E non era unha
pantasma, porque lle sentía o folgo. Ninguén o viu saír, nin eu tampouco. Millor
dito, eu fun o único que o vin alí ... Qué che parece?
O Tumbarón aínda tardou en responder. Non sei que cousa rara lle notei na
ollada.
O home do cuadro -dixo- morreu fai máis de vinte anos.
Esterrecinme ... Il seguíu falando:
-Era Don Venancio, o que foi médico diste pueblo. Eu queríao moito.
Salvárame da morte no tempo da gripe. Se non fose por il, xa estaría no ichó,
debaixo das pedras. Mais il non pudo salvar a súa muller, nin as súas tres fillas. En
menos dun mes levounas a morte a todas tres. Don Venancio cambeou de todo; xa
non era o mesmo home. Meteuse na bebida e xogaba todo o que tiña. Levábame o
demo ó velo tumbado polos camiños. Morreu na probeza. Os seus herdeiros, que
viñeran a se faguer cargo do pouco que deixara, tiveron que vende-los muebles pra
pagar as deudas. Todo o que lle quedou non valería nin dous mil reás. E iso que
fora o millor médico que houbo eiquí. No mesmo cuarto ondia están os xateiros
agora, xogaba todo o que ganaba. Eu mercara algún mueble e tamén o retrato.
Tíveno sempre no cuarto de matrimonio. Mais houbo que saca-lo de alí e poñelo
ondia ti o viches.
O Tumbarón arrechegouse a min. Botándome o bafo na orella, díxome con
voz baixiña:
-A miña muller tamén o viu ... Sabes? Viña do outro mundo!
Saín en procura dos meus compañeiros. Berreilles dende o pasadelo, pois
non quería entrar no cuarto. Aínda estaban xogando e baduando. Recordeilles que
tíñamos que faguer máis de catro leguas de camiño. A forza de berrarlles
conseguín arrinca-los de alí. Fumos á cuadra, a arrea-las bestas ...
Era unha noite estrelecida. Xeaba. Pronto saíu a lúa. Cáseque se vía como
de día. As bestas parece que tiñan aínda máis presa que nós de chegar á casa. Eu
camiñaba un pouquichiño atrás.
Un estrano desacougo faguíame ir calado ... Sentín que unha ollada se me
chantaba na caluga. Non sei si dixen ben. Xa non puiden arresistir máis. Virei a
testa. Nunha revolta do camiño había un home vestido de negro. Acenábame coa
mao direita. Tiña algo nila. Non era un pano; máis ben unha carteira ...
Endexamais volvín a colle-las cartas.
No comments:
Post a Comment